Ναός Αγίου Αθανασίου του Μουζάκη Καστοριάς

Ο Ναός του Αγίου Αθανασίου Μουζάκη, ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Καστοριάς, βρίσκεται κοντά στον μητροπολιτικό ναό, σε κεντρικό σημείο της πόλης. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που διασώζεται στον δυτικό τοίχο, ο ναός κτίστηκε και αγιογραφήθηκε τα έτη 1383-1384 από τους αδελφούς Στώια και Θεόδωρο Μουζάκη, μέλη της αλβανικής οικογένειας Μουζάκη, μαζί με τον ιερομόναχο Διονύσιο. Η κατασκευή του ναού έγινε σε μια κρίσιμη περίοδο για την Καστοριά, λίγο πριν την οθωμανική κατάκτηση, γεγονός που τον καθιστά έναν από τους τελευταίους ναούς που ανεγέρθηκαν στην περιοχή πριν την αλλαγή της εξουσίας.

Ο ναός είναι μικρός, μονόχωρος, με ξύλινη στέγη και ημικυκλική αψίδα στο ανατολικό τμήμα. Στη δυτική πλευρά προστέθηκε μεταγενέστερος νάρθηκας. Η αρχιτεκτονική του είναι απλή, με τοιχοποιία από ακανόνιστους λίθους και λάσπη, ενώ εξωτερικά διαθέτει τυφλές αψίδες στις βόρειες, νότιες και δυτικές όψεις. Η στέγη, αν και ανακαινίστηκε τη δεκαετία του ’50, διατηρεί στοιχεία της αρχικής κατασκευής.

Το εσωτερικό του ναού διαθέτει πλούσιο εικονογραφικό πρόγραμμα, με έμφαση σε αφηγηματικές σκηνές από τη ζωή και το Πάθος του Χριστού, καθώς και απεικονίσεις αγίων, με ιδιαίτερη θέση στους στρατιωτικούς αγίους. Αξιοσημείωτη είναι η παράσταση της Δέησης, όπου ο Χριστός εικονίζεται ως Μέγας Αρχιερέας και η Παναγία με αυτοκρατορική στολή. Οι τοιχογραφίες, έργο ταλαντούχων αγιογράφων, αντανακλούν την τέχνη της ύστερης βυζαντινής περιόδου και την πολιτιστική ακμή της Καστοριάς.

Ο ναός του Αγίου Αθανασίου Μουζάκη αποτελεί σημαντικό μνημείο της βυζαντινής τέχνης και ιστορίας, που συνδέεται με την τοπική αριστοκρατία και τις πολιτικές αλλαγές της εποχής, διατηρώντας ζωντανή τη μνήμη της πόλης πριν την οθωμανική κυριαρχία.