Ναός Ταξιαρχών Μητροπόλεως Καστοριάς

Ο Ναός των Ταξιαρχών Μητροπόλεως, γνωστός και ως Ταξιάρχης Μητροπόλεως, βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Καστοριάς, κοντά στον καθεδρικό ναό και το μητροπολιτικό μέγαρο. Κτίστηκε τον 9ο αιώνα πάνω στα ερείπια μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της πόλης. Πρόκειται για μια μικρή, τρίκλιτη, θολοσκέπαστη βασιλική με νάρθηκα στη δυτική πλευρά. Η αρχιτεκτονική του ναού χαρακτηρίζεται από την εναλλαγή πέτρας και πλίνθων, με διακοσμητικά γεωμετρικά μοτίβα, ενώ το κεντρικό κλίτος είναι υπερυψωμένο και διαθέτει παράθυρα, χαρακτηριστικό γνώρισμα των μεσοβυζαντινών βασιλικών της Καστοριάς.

Το εσωτερικό του ναού διακοσμήθηκε με πλούσιες τοιχογραφίες σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση χρονολογείται στις αρχές του 10ου αιώνα και σώζεται σε αποσπασματική κατάσταση στους ανατολικούς τοίχους και στον νάρθηκα. Η δεύτερη φάση, που χρονολογείται στο 1359-1360, καλύπτει το Ιερό Βήμα και το κεντρικό κλίτος, με σκηνές που ανήκουν στην τέχνη της ύστερης περιόδου των Παλαιολόγων. Στην κόγχη του Ιερού διακρίνεται η σπάνια παράσταση του Μελισμού, δηλαδή της Θείας Κοινωνίας, που αποτελεί μοναδικό δείγμα βυζαντινής τέχνης.

Ο ναός φιλοξενεί επίσης τον τάφο του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά και της συζύγου του Ναταλίας, προσδίδοντας στο μνημείο και ιστορική αξία. Η αρχιτεκτονική και η ζωγραφική του ναού αποτελούν μαρτυρία της πλούσιας θρησκευτικής και καλλιτεχνικής κληρονομιάς της Καστοριάς, καθώς και της σημαντικής θέσης της πόλης ως πολιτιστικού κέντρου κατά τη βυζαντινή περίοδο.