Ναός Αγίου Νικολάου του Κασνίτζη Καστοριάς

Ο Ναός του Αγίου Νικολάου του Κασνίτζη, που βρίσκεται κοντά στη βυζαντινή ακρόπολη της Καστοριάς, είναι ένα σημαντικό μνημείο του 12ου αιώνα και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της βυζαντινής τέχνης και αρχιτεκτονικής. Ο ναός ανεγέρθηκε από τον μάγιστρο Νικηφόρο Κασνίτζη, μέλος της τοπικής αριστοκρατίας, και διακοσμήθηκε με πλούσιες τοιχογραφίες, οι οποίες σώζονται σε καλή κατάσταση. Στον νάρθηκα απεικονίζεται ο κτήτορας μαζί με τη σύζυγό του, Άννα, να προσφέρουν ομοίωμα του ναού στον Άγιο Νικόλαο, τον προστάτη και ευεργέτη τους.

Ο ναός είναι μικρός, μονόχωρος, με νάρθηκα και ημικυκλική αψίδα στα ανατολικά. Η τοιχοποιία του χαρακτηρίζεται από την εναλλαγή αδρά πελεκημένων λίθων και πλίνθων, που σχηματίζουν διακοσμητικά γεωμετρικά μοτίβα, ενώ στο επάνω μέρος υπάρχει ζωφόρος από πήλινα πλακίδια με εγχάρακτες διαγώνιες γραμμές. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο με σκηνές από το Δωδεκάορτο, τη Δέηση, τον βίο του Αγίου Νικολάου και ολόσωμες μορφές αγίων στρατιωτικών και ιατρών. Οι τοιχογραφίες, που χρονολογούνται στα τέλη του 12ου αιώνα, αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά σύνολα της περιόδου των Κομνηνών (1081-1185) και μαρτυρούν τη στενή σχέση της Καστοριάς με τα καλλιτεχνικά κέντρα της Θεσσαλονίκης και της Κωνσταντινούπολης.

Ο ναός αναστηλώθηκε το 1952 και σήμερα αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς βυζαντινούς ναούς της Καστοριάς, που συνδυάζει ιστορική, αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική αξία, αναδεικνύοντας τον πλούτο της βυζαντινής παράδοσης στην περιοχή.