Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Ζηκοβίτσης

Μονή Αγίου Αθανασίου Ζηκοβίτσας: Θρησκευτικό Κέντρο με Ιστορία και Πολιτιστική Κληρονομιά

Η Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Ζηκοβίτσας, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στους οικισμούς Σπήλιου (Ζηκόβιστα), Κερασώνας και Άγιος Ηλίας στην περιοχή της Καστοριάς, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και ιστορικά μνημεία της Δυτικής Μακεδονίας. Ιδρύθηκε το 1629 και αναδείχθηκε σε σημαντικό μοναστηριακό κέντρο, ιδιαιτέρως για την αρχιτεκτονική της που αποτελεί έργο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Το μοναστηριακό συγκρότημα περιλάμβανε 30 μοναστικά κελιά, το ηγουμενείο, ευρύχωρες αίθουσες υποδοχής και αποθηκευτικούς χώρους, ενώ η βόρεια και δυτική πλευρά του προστατευόταν από ισχυρή αργολιθοδομή, δίνοντάς του φρουριακό χαρακτήρα. Στο κέντρο της αυλής δεσπόζει το καθολικό, αφιερωμένο στον Άγιο Αθανάσιο Αλεξανδρείας, ένας μονόκλιτος θολοσκέπαστος ναός με εντυπωσιακές τοιχογραφίες.

Οι τοιχογραφίες του ναού, έργο των αγιογράφων Μιχαήλ Χιοναδίτη και Δημήτριου Μπορμπουτζιώτη το 1785, είναι εξαιρετικής τέχνης και απεικονίζουν σκηνές από τη ζωή των αγίων και την Κοίμηση της Θεοτόκου. Η μονή διατηρούσε σημαντική κτηματική περιουσία, με καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αμπελώνες, δάση και κτηνοτροφικές μονάδες, ενώ διέθετε και δύο υδρόμυλους. Επιπλέον, η μονή διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση, καθώς το 1872 ιδρύθηκε Σχολαρχείο που λειτούργησε έως το 1885, εκπαιδεύοντας πολλούς μαθητές που έγιναν γνωστοί ιερείς και δάσκαλοι.

Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, η μονή χρησίμευσε ως ορμητήριο για τους Έλληνες αντάρτες. Το 1905, όμως, υπέστη σοβαρές καταστροφές από βουλγαρικές επιθέσεις, με την πυρπόληση των κτιρίων και των αποθηκευτικών χώρων. Παρά την καταστροφή, το καθολικό παρέμεινε σώο. Από το 1918, η μονή υπάγεται στη Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης, ενώ το 1976 χαρακτηρίστηκε Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο. Από το 2011, η μονή αναβίωσε με την εγκατάσταση μοναζουσών, οι οποίες ανέλαβαν την αναβίωση της μοναστικής ζωής και τη λειτουργία εργαστηρίων αγιογραφίας και τοιχογραφίας.

Η Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Ζηκοβίτσας παραμένει ένα ζωντανό μνημείο της ιστορίας και της πίστης, προσφέροντας πνευματική καθοδήγηση και διατηρώντας την πολιτιστική κληρονομιά της Δυτικής Μακεδονίας. Με την πλούσια ιστορία της και την αφοσίωση των μοναζουσών, συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς για την τοπική κοινωνία και τους επισκέπτες.

Πληροφορίες

Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Ζηκοβίτσης, Άγιος Ηλίας Άργους Ορεστικού Καστοριάς, ΤΚ 52200

Τηλέφωνο: 2467300301

Ωράριο Λειτουργίας: Κάθε ημέρα, πρωί και απόγευμα

Ιδιαίτερα αξιοθέατα

• Καθολικό της Μονής. Το καθολικό είναι το μοναδικό σωζόμενο κτίσμα της μονής και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής. Είναι μονόκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική και διασώζεται σημαντική αγιογράφηση του 18ου αιώνα.

• Αγιογραφίες και Τοιχογραφίες. Οι τοιχογραφίες του Καθολικού, φιλοτεχνημένες το 1785 από τους αγιογράφους Μιχαήλ Χιοναδίτη και Δημήτριο Μπορμουτζιώτη, παρουσιάζουν σημαντικές παραστάσεις από τη ζωή του Χριστού και της Παναγίας, καθώς και διάφορους αγίους και προφήτες. Η αγιογράφηση του ναού είναι ιδιαίτερα καλαίσθητη και εκφραστική.

• Τοιχογραφίες του Νάρθηκα. Οι τοιχογραφίες του νάρθηκα περιλαμβάνουν σκηνές από την Κοίμηση της Θεοτόκου, τη Σταύρωση του Χριστού και τον Επιτάφιο Θρήνο, ενώ υπάρχει και η εικόνα των δύο κτητόρων μοναχών, Ανανία και Ιακώβου, που χορηγήσαν την αγιογράφηση.

• Ο Εξωτερικός Χώρος και η Αρχιτεκτονική του Καθολικού. Η αρχιτεκτονική του Καθολικού είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα λόγω των χαρακτηριστικών θόλων και της δίριχτης στέγης, καθώς και των εξαιρετικά κατασκευασμένων τοιχοποιιών από λιθοδομή.

• Περίβολος και Διατηρημένα Τμήματα. Ο περιβάλλων χώρος της μονής έχει κάποια διατηρημένα τμήματα από την παλαιά αμυντική κατασκευή της μονής, όπως τμήματα του δυτικού τοίχου και της ισχυρής αργολιθοδομής, που προσδίδουν φρουριακό χαρακτήρα.

• Αναστηλωτικά Έργα και Σχολείο. Το 1976, το Καθολικό χαρακτηρίστηκε Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο και εκτελέστηκαν σημαντικές αναστηλωτικές εργασίες. Παράλληλα, το Μοναστήρι είχε σημαντική παιδευτική προσφορά, καθώς από το 1872 λειτούργησε σχολείο και φιλοξενούσε μαθητές και δασκάλους από την περιοχή.

• Μικρά Κτίσματα και Εργαστήριο Αγιογραφίας. Στη σύγχρονη εποχή, τα μικρά κτίσματα που έχουν αναγερθεί στο χώρο της μονής φιλοξενούν τη σύγχρονη αδελφότητα, ενώ λειτουργεί εργαστήριο αγιογραφίας και τοιχογραφίας.